Jak rodzi się lęk?

I jak go okiełznać..? Techniki terapeutyczne.

Skąd ten lęk?

Lęk rodzi się powoli. To strach jest nagłym odczuciem, w reakcji na zagrożenie, lęku natomiast się uczymy. Małe dziecko nie reaguje lękiem, z zaciekawieniem podchodzi do włochatego pająka, a do boa dusiciela wyciągnie rączki z zamiarem bliższego poznania. Dopiero gdy zobaczy paniczną reakcję swojej mamy na widok trzy metrowego boa, lub nawet małej białej myszki, jego nastawienie powoli będzie się zmieniać, a gdy dodatkowo będzie się podsycać wyobraźnie dziecka strasznymi opowieściami o anakondach ludojadach, istnieje sporo szansa na wykształcenie się silnej postawy lękowej. Także cześć lęków przejmujemy wprost od rodziców, obserwując ich reakcję, sami też reagujemy lękiem. Następnie umacniamy się w tym lęku za każdym razem gdy słyszymy o jakimkolwiek zagrożeniu ze strony węża czy pająka.

Lęk rodzi się w wyobraźni

To w niej wykluwają się najstraszniejsze historie, to tu właśnie trenujemy lęk i postawę lękową karmiąc się katastroficznymi wizjami. A im dłużej ćwiczymy, tym trudniej będzie się danego lęku oduczyć. Bo lęk jest w naszych głowach – w myślach i przekonaniach, strach zaś istnieje realnie, jest naszą biologiczna reakcją na zagrożenia.

Niestety lęki lubią się rozszerzać, z początkowo niewinnego lęku przed solarium (zamknięta, ciasna przestrzeń), można dojść do lęków przed wychodzeniem na ulicę, do centrum handlowego, przed zostawaniem samemu w domu. W końcu pacjent nie wie już czego się konkretnie boi, bo boi się praktycznie wszystkiego. Na dodatek występuję tzw. „lęk przed lękiem”, a więc silna obawa, że w pewnych sytuacjach dopadnie nas wyjątkowo nasilony lęk, z którym sobie nie poradzimy.

Lęki mają wymiar symboliczny

Czasem z pozoru niewinne lęki kryją pod sobą coś znacznie głębszego, zastępują coś przed czym nie chcemy się przyznać nawet przed samym sobą. Zawsze jednak mają jakieś znaczenie, mniej lub bardziej zakorzenione w przeszłości, w traumach z dzieciństwa, urazach. Przykładowo, lęk społeczny występuję często na skutek upokorzenia czy ośmieszenia w dzieciństwie, gdy poważnie została zachwiana samoocena dziecka. Lęk paniczny z kolei, często związany jest z obawą o własne zdrowie i bezpieczeństwo, a więc w przeszłości mogło dojść do sytuacji bezpośrednio zagrażającej zdrowiu bądź życiu danej osoby.

Jak radzić sobie z lękiem?

Lęk trzeba przede wszystkim poznać i zrozumieć. Większość osób cierpiących na rozmaite lęki chce z nimi walczyć, a nie

o walkę chodzi, ale właśnie o poznanie, szukanie sensu, bo każda obawa niesie za sobą jakieś znaczenie. A walka

z lękiem, czyli tak naprawdę z samym sobą, nasili objawy. Stąd też w przypadku lęków najważniejsza jest psychoterapia (najlepiej psychoterapia poznawczo – behawioralna), szukanie wraz z terapeutą sensu lęku, jego ukrytego znaczenia. Leczenie farmakologiczne stosuje się tylko doraźnie, w ostrych stanach lękowych, aby lęki wyciszyć i stłumić, jednak tylko psychoterapia może z lęków wyleczyć. Na własne ryzyko można podjąć próby samopomocy przy użyciu książek z technikami terapeutycznymi (na przykład: „Oswoić lęk” czy „Terapia lęku społecznego”) jednak o wiele bezpieczniej i skuteczniej jest wybrać się do terapeuty.

Własna terapia

Gdy jednak zdecydujemy się na autoterapię, to oprócz technik książkowych, należy zacząć od nauki relaksu. Są dwa popularne treningi relaksacyjne, pierwszy – trening autogenny Schulza, drugi – relaksacja progresywna metodą Jacobsona. Należy je ćwiczyć przynajmniej raz dziennie, aby nauczyć się relaksu i odprężenia, co wcale taką prostą umiejętnością nie jest. W lęku całe nasze ciało jest bardzo napięte, głównie obszary karku (stąd bóle głowy, odczucie gulki w gardle, trudności z przełykaniem w lęku, nawet szczękościsk). Kolejnym krokiem jest nauka oddechu, który ważny będzie szczególnie w chwili napadu lęku. Oddycha się wtedy na trzy, czyli: biorąc oddech liczymy w myślach do trzech, zatrzymujemy oddech znowu licząc do trzech i wypuszczamy powietrze, również licząc do trzech. Taki cykl należy powtórzyć przynajmniej 5 razy. Oczywiście takiego oddechu należy nauczyć się przed wystąpieniem lęku! I dopiero z tymi umiejętnościami (wchodzenia w stan relaksu i oddechu na trzy) można stosować odpowiednie do lęku techniki terapeutyczne. Polegają one głównie na zmianie przekonań i eksperymentowaniu z lękiem (najbezpieczniej u terapeuty!). Jedną z technik jest pozwolenie sobie na odczuwanie lęku, akceptowanie, tego, że po prostu się boimy, a lęk to tylko lęk, nic więcej, ani zawał, ani początek omdlenia, jest to po prostu lęk, który pozwalamy sobie odczuwać, nic z nim nie robiąc. Nie walczymy więc z tym lękiem, tylko spokojnie oddychamy na trzy. Gdy po takim doświadczeniu, zauważamy, że lęk po prostu przeminął, nie czyniąc nam żadnej krzywdy, mamy szansę przerwać błędne kolo lęku.

Metody wyżej opisane, stosuję również w mojej pracy z pacjentami. Jeśli macie ochotę sprawdźcie je "na własnej skórze", zapraszam do kontaktu i gabinetu.