Oblicza optymizmu.

Kiedy optymizm szkodzi? I czy pozytywne myślenie to zawsze zdrowe myślenie?

 

 

Fenomen optymistów

Dlaczego optymiści ogólnie lepiej radzą sobie z trudnościami i przeciwnościami losu? Skąd u nich ta wytrwałość, silna motywacja i niezachwiany szacunek do siebie, nawet w obliczu klęski czy sytuacji bez wyjścia? Tajemnica tkwi w ich zmiennym myśleniu, a dokładniej w zmiennym sposobie tłumaczenia sobie różnych zdarzeń. Otóż, gdy optymista odniesie sukces, jest całkowicie przekonany, że zawdzięcza go sobie, że jego niezmiennie dobre cechy osobowościowe i wszelkie predyspozycje mu ten sukces umożliwiły, a co więcej, na pewno będą dalej umożliwiać w przyszłości. Natomiast gdy przytrafi mu się coś niepożądanego, wysoce skłonny jest przypisywać winę za to otoczeniu, nie sobie.

A więc, to pracodawca był niesprawiedliwy, egzamin nieadekwatnie trudny itd. Nie da się ukryć, takie myślenie musi poprawiać samopoczucie (nawet jeśli, delikatnie mówiąc, mija się z rzeczywistością). Stąd też, niczym nieurażony optymista poprawia niezdany egzamin, ponieważ wedle swojej „filozofii” wszystko można zmienić, trzeba się tylko trochę przyłożyć. Pesymista w tej samej sytuacji będzie raczej charakteryzował się myślenie typu: „tak już jest, to się nie zmieni, egzamin będzie trudny, a tak w ogóle to rzutuje on na całą moją średnią itd.”. Pesymista myśli więc globalnie negatywnie, optymista pozytywnie, ale nie globalnie (ogólnie), tylko w zależności od sytuacji (zawsze jednak jakoś tak, na swoją korzyść).

Wracając do naszego optymisty: „nie udało mi się to trudno, nie moja wina, następnym razem będzie lepiej”. Myślę,

że gołym okiem widać zagrożenia wynikające z takiej postawy. Istnieje spora szansa na to, że optymista źle oceni sytuacje i nie przygotuje się należycie.

Potwierdzają to badania, według których optymiści np. odwiedzają lekarzy dwa razy rzadziej (co zabawne, dwa razy rzadziej zapadają też na choroby zakaźne!), czyżby więc skłonni byli sadzić, że ich właśnie choroba ominie?

 

 

​

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nierealistyczny optymizm

Zagrożeniem dla optymistów jest więc tendencja do lekceważenia pewnych spraw czy zadań, szczególnie tych ocenianych jako łatwe. Odwołajmy się ponownie do sytuacji egzaminu na studiach, powiedzmy o średnim poziomie trudności. Pesymista spodziewa się oczywiście samych podchwytliwych pytań, więc na wszelki wypadek uczy się nawet przypisów, optymista na to: „że jakoś to przecież będzie, dam radę” i idzie spać. Powiecie, że to już skrajna postawa. I macie racje, nazywa się ona „nierealistycznym optymizmem”. Lecz pomimo swej nazwy, nie jest wcale tak nierealistyczna i rzadko spotykana. Co więcej według badań większość z nas jest takimi nierealistycznymi optymistami, tyle, że w różnych sytuacjach życiowych, niekoniecznie generalnie w życiu.

Nierealistyczny optymizm objawia się m.in. w postrzeganiu siebie jako mniej ( niż inni ludzie) narażonych na różne negatywne wydarzenia w życiu, np. rozwód, alkoholizm czy udział w katastrofie. Odpowiedz więc sobie szczerze, ileż to razy przed wylotem na wakacje mówiłeś  w duchu: Oczywiście katastrofy samolotowe się zdarzają, ale żeby akurat na mnie trafiło? Mnie to na pewno nie spotka. Wątpię. Przecież jadę wypocząć, bo trudach pracy itd.. A jaką mamy obiektywną podstawę, żeby tak sadzić? Czymże jest takie myślenie, jak nie jedynie myśleniem życzeniowym.

Trywializując więc trochę zagadnienie latania samolotem, wygląda na to, że dzielimy się na tych którzy ogólnie boją się latać (fobie, lęki i częsty środek zaradczy jakim jest alkohol) i na nierealistycznych optymistów, którzy twierdzą, że nie spadną. Jest jeszcze oczywiście grupa tzw. „kaczek”, czyli Ci po których to spływa, i pozornie nie martwią lotem.

Pesymista zaś przekonany jest, że w jego samolot na pewno wleci stado ptaków lub braknie pasu startowego, ale pesymizm jak i optymizm ma wiele twarzy, i tak drastycznie myśli tylko krańcowy pesymista. Rzecz ma się zgoła inaczej u tzw. pesymisty strategicznego.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

 

 

 

​

​

Strategiczny pesymista

On bowiem biorąc pod uwagę wysokie prawdopodobieństwo niepowodzenia, mobilizuje się do działania o wiele bardziej, zgodnie z zasadą: „może mi się nie powieść, musze więc włożyć więcej pracy, aby się udało”. Czyż nie brzmi to racjonalniej? Odwołuje się on do faktów, do rzeczywistości. Nie dręczy się scenami filmowymi z katastrof samolotowych, jak to robi krańcowy pesymista. Nie wsiada do podejrzanego samolotu nieznanych afrykańskich linii lotniczych w nadziei, że podwozie jakoś się wysunie, tak jak by zrobił nierealistyczny optymista. Sprawdzić może natomiast statystyki katastrof, przekonując się, że samolot to jednak najbezpieczniejszy środek transportu, acz wszystko może się zdarzyć.  

Taki pesymista wychodzi częściej o wiele lepiej na swoim pesymizmie, niż optymista na swoim myśleniu życzeniowym.

 

Pułapka pozytywnego myślenia polega właśnie na tym, że ono wcale nie musi być oparte na faktach, ani obiektywnie prawdopodobne!

Bo czy naprawdę powtarzane jak mantra słowa „myśl pozytywnie, jakoś się to wszystko ułoży, bądź optymistą!” sprawią, że sytuacja się polepszy? Czy to wystarczy? Spróbujcie tak pocieszyć człowieka w depresji lub w innym poważnym kryzysie życiowym.

 

Tak więc, dla mnie pozytywne myślenie to coś znacznie więcej niż powtarzane w kółko: „na pewno się uda, na pewno..” Chodzi raczej o rozważenie jak to zrobić, poszukanie na to środków i działanie, wykorzystując oczywiście, to co niesie za sobą pozytywne myślenie, a więc wiarę w siebie, motywację, wytrwałość, poczucie, że świat ogólnie jest dobry i mi sprzyja, że mogę dużo, ale jednak nie wszystko ode mnie zależy. Nad taką postawą i myśleniem można oczywiście pracować w terapii własnej, czy to stacjonarnie z psychologiem, czy za pomocą psychoterapii online. Zarówno porady psychologiczne online jak i samorozwój przy pomocy psychologicznej będą skuteczne, ponieważ nie trzeba tu raczej głębokiej i długotrwałej psychoterapii.

​

A więc co lepsze: pesymizm czy optymizm? Ja mam jeszcze trzecie wyjście: REALIZM!

Bo odwołując się do znanego wszystkim powiedzenia, że „ optymista uważa, że szklanka jest do połowy pełna,

a pesymista – do połowy pusta. Realista wie, że tak czy inaczej w końcu będzie musiał ją umyć”.