Jak się pozbyć niechcianych nawyków?

Każdy z nas je ma, jedne dobre, inne raczej mało pożądane.

Niektóre nawyki przeszkadzają nie tylko nam, ale również naszemu otoczeniu, rodzinie, przyjaciołom. Do szału potrafią doprowadzić ludzie z „nawykiem bębniąco-stukającym”, którzy nieustannie przebierają palcami po blacie stołu, również Ci drapiący się po nosie, uchu, brodzie, poprawiający okulary czy chrząkający. Takie nawyki zdecydowanie obniżają naszą prezencję.

Jak się pozbyć tych niechcianych?

Siłą woli? Ah, gdyby to była tylko kwestia motywacji.

Nawyków się nauczyliśmy. Była to bardzo staranna i długa nauka, dlatego z reguły trudno się ich oduczyć, ale trudno

nie oznacza, że się nie da. I to nie koniecznie za cenę nieustannej walki z samym sobą i wytykaniem sobie nieudolności czy słabej woli, za każdym razem, gdy nam się nie uda. Oczywiście, że na początku, jak ze wszystkim, trzeba chcieć, czyli znaleźć w sobie tę motywację do zmiany. Ale na tejże motywacji absolutnie się nie kończy. Najczęściej motywujemy się pozytywnymi skutkami pozbycia się niechcianego nawyku, a to, że moja cera się poprawi, gdy rzucę palenie, albo mniej wydam na preparaty powstrzymujące przed obgryzaniem paznokci. Pewnie, trzeba mieć te pozytywy, ale należy sobie również zdawać sprawę z negatywnych skutków jakie przyniesie zmiana. Mało jest takich zmian, które niosą za sobą jedynie zalety. A mając świadomość negatywnych konsekwencji (nawet pozbywania się tych „złych” nawyków) możemy się na nie przygotować. Przykładowo, rzucając palenie wykluczamy się z pewnego grona osób palących: tych wspólnie spędzonych chwil w ogródku piwnym, cennych rozmów itd. Dla niektórych utrata takiego towarzystwa, będzie stratą dotkliwą, mogącą znacznie osłabić silna wolę rzucania palenia. Dlatego każdy, indywidualnie, powinien sporządzić listę korzyści ale i strat.

Dlaczego nie potrafimy dotrzymać własnych postanowień?

Mózg nie znosi próżni. Więc nie można tak po prostu wyeliminować skutecznie jakiegoś zachowania pozostawiając w jego miejsce pustkę. Nawyków uczymy się dzięki naszej lewej półkuli mózgowej, zaś prawa półkula je podtrzymuje. Co więc należy zrobić? Pracować z prawą półkulą. Bo tam siedzą nasze zatwardziałe nawyki. I teraz rzecz kluczowa: prawa półkula operuje wyobrażeniami i obrazami, a lewa półkula – językiem i słowami. Powodem naszych porażek w walce z nawykami, jest to, że mówimy (do lewej półkuli) „nie będę już więcej obgryzać paznokci” a prawa półkula nic nie rozumie, bo nie jest wstanie wyobrazić sobie „nieobgryzania”, bo nie da się wyobrazić przeczenia! Spróbujcie wyobrazić sobie nie otwieranie okna! Także już w sformułowaniu naszego postanowienia tkwi błąd. Stąd, po pierwsze, zamiast mówić czego nie robić, należy określić co mam zrobić w miejsce starego zachowania (nawyku).

To tak jak tresuje się psy. Gdy nasz ulubieniec powala gości w drzwiach na powitanie, to nie uczymy go, aby nie skakał

na gości, tylko aby na przykład siadał na powitanie, podał łapę itp. Zastępujemy jeden nawyk innym, a uczymy go takich zachowań, które uniemożliwiałyby pojawienie się tych niepożądanych. Te zasady tyczą się też ludzi.

Jeden nawyk za drugi

Najskuteczniejszym sposobem pozbycia się nawyku jest zastąpienie go nowym! Także coś za coś. I byłoby najlepiej, żeby ten nowy nawyk był zdrowszy lub pożyteczniejszy od starego. Także nie zastępujcie nawyku podjadania słodkości, nadmiernym spożywaniem kawy!

A co z recydywistami, którzy nieraz już walczyli z uciążliwymi nawykami?

Wówczas należy zagłębić się w naturę naszego nawyku, poznać jego genezę, jego etymologię, bo tak naprawdę to każdy nawyk czemuś służy, pełni jakąś funkcję. I tak, niewinne obgryzanie paznokci może być oznaką wewnętrznego napięcia, albo i głębiej - jest zastępczym sposobem sprawowania kontroli. Jeśli po zgłębieniu natury naszego przyzwyczajenia okaże się, że zapewnia on nam coś bardzo ważnego w życiu, wówczas z trudnością będziemy się go pozbywać. Nieraz na terapii. Jest on bowiem objawem, a nie przyczyną, do której trzeba wtedy dotrzeć. Zdarza się to głównie w przypadku objadania czy palenia papierosów, o innych nałogach już nie wspominając. Dlatego przy rzucaniu palenia nie chodzi jedynie o zajęcie rąk czymś innym i wyćwiczenia tegoż nawyku, bo nie taka jest funkcja palenia jako nawyku.

Na zakończenie, lojalnie chce uprzedzić, wyćwiczenie nowego nawyku zajmuje co najmniej 3 miesiące, a żeby te zmiany faktycznie były trwałe i przychodziły automatycznie bez włączonego ciągle „wewnętrznego kontrolera” trzeba minimum pół roku, w zależności oczywiści od nawyku. Bo nawyk nawyku nie równy.

Jeśli interesują Cię przedstawione podejścia, napisz. Może masz podobny problem? Pamiętaj, jeśli istnieje problem, istnieje też jego rozwiązanie, a wspólnie możemy go znaleźć.